Τα «ΦΡΑΤΖΟΛΙΑ» του χωριού μου

«Απ’ τα’ Αη-ντωνιού και πέρα
δώσ’ του φουστανιού σ’ αέρα»

Tο τοπικό «καρναβάλι» της Νοτιοδυτικής Σάμου τα «Φρατζόλια» έχει βαθιές ρίζες που φτάνουν αιώνες πίσω. Απ’ τ’ Αη-ντωνιού και πέρα παρέες με μασκαράδες ντυμένοι με ότι πρόχειρο βρεθεί δημιουργώντας με αυτοσχεδιασμό αστείες φιγούρες, κυκλοφορούν τα σκοτεινά βράδια στα σοκάκια θορυβώντας με πειράγματα στους διαβάτες, μπαίνουν στα καφενεία και σε σπίτια, χορεύουν, τραγουδούν και επιζητούν κεράσματα χωρίς να αποκαλύπτουν την ταυτότητά τους, (σαν Bloggers καλή ώρα) …
Τα φρατζόλια συρρέουν κατά παρέες την Κυριακή της δεύτερης Αποκριάς στην αίθουσα του Πολιτιστικού συλλόγου κι από κεί αρχίζουν την «παρέλασή τους» στις ρούγες του χωριού μέσα σε τρελό κέφι και απρόοπτα δίνοντας την παράστασή τους σε γειτονιές, πλατείες και καφενεία με την συμμετοχή και παρακολούθηση πλήθους κόσμου.

Τα τελευταία χρόνια πιο οργανωμένες ομάδες καταπιάνονται και σατιρίζουν τα πιο επίκαιρα «καυτά» θέματα τοπικά και γενικότερα όπως την «Μπάντα του Δήμου», τα «Πεδία Βολής», τον «Καραγκιόζη» του Πολ. Συλλόγου, τη «Νόσο των πουλερικών» κ.α.- Στο τέλος καταλήγουν πάλι στη λέσχη του Συλλόγου όπου και ακολουθεί γλέντι με ζωντανή μουσική, τα λεγόμενα «αδιάντροπα» αποκρηάτικα τραγούδια που κανείς δεν κοκκινίζει ακούγοντάς τα, με χορό, μεζέδες και άφθονο κρασί μέχρι πρωίας.

«Λέτι μ’ του να σας χαρώ, τσ’ μάνας σας του μαλλιαρό.
Τώρα είν’ απουκρηές κι του κάν’νι κι οι γριές.
Μια γριά μουνουδουντού π….σα γύριβι παντού
κι άλλη μια ξικλειδουμέν’ πού…α ήθιλ’ η καημέν’.
Μεσ’ του παλιουκάνατου βάλ του κι τραντάνατου
μεσ’ τουν παλιουντινικέ βάλτου μ… σ’ να πιεί καφέ.
Χέστι μ’ του τσιρλίστι μ’ του λιανουκατουρήστι μ’ του.
Του μ……ί και του χταπόδ’ όσου του χτυπάς απλών’
Του μ….ί του τρικαντό έχει κάμαρις ουχτώ
μα η καταμισνή καμάρα είνι φόβους κι τρουμάρα.
Του μ…..νί δεν είν’ αρνί να του βάλεις στου παχνί
το μο…..ί θέλει παιχνίδια με τον π…… ο και τα’ αρ……ια.
Του μ….ού σου του γλουσίδ’ μούδουσι κλουτσά στ’ αρ…..δ’.
Το μ.....ί σου κι ένα πράσου τι μου δίνεις να στου πιάσου.
Πού…α ακούμπ’σι στου μηρί σ’ χιριτίσματα στου μ…ί σ’.
΄Αμα κάτσ’ς κι τουνι φας στουν Παράδεισου θα πας
άμα λάχ’ κι δε καθήσ’ς Νααάάά Παράδεισου θα ιδείς.
κ.λ.π. . . . . . κ.λ.π. »

Η λέξη «Φρατζόλια» πιθανότατα προήλθε από τη φράντζα, που σημαίνει στόλισμα, τα δε Διονυσιακά δρώμενα στο τοπικό αυτό «καρναβάλι» δεν έχουν καμμιά σχέση με τα ξενόφερτα «Show» που θεωρούν υποχρέωση όλοι δήμοι να προσφέρουν στους πολίτες τους, αλλά είναι συνέχεια μιας μακρόχρονης λαϊκής παράδοσης που φτάνει σύμφωνα με κάποιες γνώμες στα αρχαία «Ανθεστήρια» κατά τα οποία οι πρόγονοί μας γιόρταζαν τον ερχομό της Άνοιξης με ότι αυτή φέρνει στη ζωή και τη διάθεση των ανθρώπων, αλλά ταυτόχρονα ήταν και μια γιορτή αφιερωμένη στους νεκρούς. Πίστευαν ότι κατά τη δεύτερη μέρα των Ανθεστηρίων, άνοιγαν οι πύλες του Άδη και οι νεκροί ανέβαιναν στον Απάνω Κόσμο όπου παρέμεναν για τρεις μέρες. Σ’ αυτό το διάστημα πολλοί θέλοντας να παραστήσουν τους πεθαμένους που κυκλοφορούσαν κρυφά ανάμεσα στους ζωντανούς, μεταμφιέζονταν και συμπεριφέρονταν αλλόκοτα χορεύοντας και πηδώντας. Οι άνθρωποι τους έκαναν μεγάλες τιμές και τους ταΐζανε «πανσπερμία», ένα παρασκεύασμα από σπόρους δημητριακών και όσπρια που θυμίζει τα κόλλυβα των μνημόσυνων και του Ψυχοσάββατου.- Τις μέρες της Αποκριάς κυκλοφορούσε επι σειρά ετών και το σατυρικό έντυπο «Ο Άραψ , μια ... καθημερινή εφημερίδα εκδιδόμενη άπαξ του έτους» αλλά μ’ αυτόν θα ασχοληθώ άλλη φορά εκτενέστερα.